De nacht was zwoel en slapen niet gemakkelijk. Omdat ik een keus moest maken tussen het te benauwde dekbed en de verkoelende tocht die vanaf de wijd openstaande slaapkamerdeuren langs mijn licht bezwete blote rug blies verkeerde ik voortdurend in onbestemde onrust en draaide rond in het klamme bed. Ik vertoefde in het land tussen onschuldige slaap en verontrustende dromen. Daarin had ik de opdracht om The Festival of Transformation te organiseren. Alles verbaasde me, terwijl het toch uit mijn eigen brein afkomstig was. Waar ik in die droom ook keek, alles was anders dan ik dacht. Tijdens de heldere momenten vroeg ik me af waarom ik in hemelsnaam over zo’n vreemd onderwerp droomde, maar als ik daarna wegzakte naar een dieper niveau van mijn sluimer dan bevond ik me weer tussen mensen die zich verkleed hadden tot prinsen en prinsessen en zag ik krotten die zo versierd waren dat ze paleizen leken.
Dat dromen betekenis hebben geloof ik niet, maar ze vormen wel aanleiding om te onderzoeken waarom je ze juist op dit moment in je leven hebt. Wat moest ik veranderen en waarin? Nog belangrijker: waarom diende dat te gebeuren en was er een reden dat ik juist in een broeierige juninacht daarmee bezig was?
De simpele antwoorden kwamen snel. Mijn hele leven is een voortdurende stroom en bij elke steen die het water tegenkomt of die in mijn vijver gegooid wordt verandert alles. Schrijven is bovendien transformatie. Waarnemingen en emoties worden omgezet in woorden en daardoor kunnen we met elkaar communiceren. Dat zelfde geldt voor tekenen, schilderen, muziek maken. We trekken lijnen, geven kleuren, maken klanken om de wereld om ons heen aan elkaar en onszelf begrijpelijk te maken. Als er iets is dat ons gezond houdt is het wel kunst en cultuur.
Alles wat mensen met elkaar doen is dus transformatie en het hele leven is een Festival of Transformation. We zoeken mogelijkheden onze vreugde, ons afgrijzen, onze melancholie, onze liefde een vorm te geven en aan elkaar te tonen. Zo raken we anderen aan en troosten elkaar. Een speciaal festival daarvoor is overbodig en na deze geruststellende gedachte zou ik weer rustig in slaap moeten vallen. Mijn taak was voorbij en de droom zinloos.
De warmte van de nacht werd vervangen door het eerste zonlicht, maar nog steeds lag ik te piekeren over die droom. Ineens begon me iets te dagen.
De grootste en meest abrupte transformatie van een mens is wanneer zijn geest hem verlaat en het levenloze lichaam achterblijft. Sprakeloos zijn we ineens en we ontberen op dat moment meestal de gave er een festival van te maken. De prins is een leeg lijf en de prinses heeft haar masker en prachtige uitdossing verloren. “Hij ligt er mooi bij,” zeggen de achterblijvers, maar we denken meestal “maar zij is het niet meer, ze lijkt helemaal niet meer op wie ze was.” Onze woorden zijn plotseling machteloos, de kleur is vervaagd, de klanken verdwenen, het ritme van het hart dat zo nodig is om in de maat van de muziek in onze handen te klappen ontbreekt. Leven bestaat bij de gratie van een voortdurende metamorfose en zodra de verandering stopt zijn we dood.
Toen mijn grootvader overleed – ik vermoed dat hij een jaar of negentig was – kwamen er acht mensen naar zijn uitvaartplechtigheid. Twee daarvan waren Marion en ik. Alles was sober, zelfs de cake na afloop. Ik meen me te herinneren dat er zelfs niemand sprak. En wat zou je ook moeten zeggen? De overplaatsing naar het verpleeghuis had hem de das omgedaan. Zijn dagelijkse zwerftochten in een omgeving waar hij de weg kende waren onmogelijk geworden. ‘Le mouvement c’est la vie’ en toen hij niet meer kon lopen was het afgelopen.
“Wat een rare bijeenkomst,” had Marion tegen me gezegd. “Zo weinig mensen.”
Pas nu ik in alle vroegte het bed heb verlaten en achter mijn computer zit om mijn droom om te vormen tot een blog weet ik het. De nabestaanden hebben recht op een transformatiefeest. Om de dood een vorm te geven, om erover te communiceren, om het gemis aan elkaar te tonen, om te zingen over hoe we samen lachten, om vergeelde vakantiefoto’s te projecteren en daarmee de kleur terug te halen. Zonder zo’n feest blijf je achter met uitsluitend leegte en kan je niet slapen.
Het is leuk, maar niet noodzakelijk, dat het festival in de geest van de overledene gebeurt. Ik zelf ben van het woord, houd van het lied. Dus ik stel voor dat we samen ‘Ne me quitte pas’ zingen. Thuis van te voren oefenen, vooral dat fragment
‘Je ne vais plus pleurer,
Je ne vais plus parler,
Je me cacherai là, te regarder danser et sourire et,
À t’écouter chanter et puis rire,
Laisse-moi devenir l’ombre de ton ombre,
L’ombre de ta main,
L’ombre de ton chien’
moet er goed uitkomen, want o, wat heb ik vaak natte ogen gehad bij juist die passage. Ja, transformeer de liefde voor het leven in het ultieme afscheidslied over de angst voor het verlies van de liefde, want leven en liefde zijn elkaars synoniem.
Even terzijde: ik ben nog niet van plan te vertrekken, dus er is volop tijd om het lied van Jacques Brel goed te oefenen.
Mooi!
Gelukkig want het is een prachtige maar ook heel moeilijk lied! Ik hoop dat je nog lang blijft!
Goedemorgen Ivan, wat weer mooi beschreven. Hopelijk heb je afgelopen week De Keurmeesters gezien, waarin Wende Snijders ‘Ne me quitte pas’ zingt in een heel bijzondere uitvoering.
Mooi weer hoor, met liefs uit Frankrijk
1. Ik heb liever enkele personen bij mijn afscheid die werkelijk om me geven en met wie ik ook zonder woorden intensief contact heb gehad, mensen die mij hebben willen kennen, die mij respecteerden om mijn ware zelf, dan 194 halve onbekenden in hun beste kleertjes. Kwaliteit en geen kwantiteit wat mij betreft. Ze hoeven ook geen geluid te produceren. Gewoon er werkelijk zijn lijkt me voldoende.
2. Wat voor de ene persoon gezond is, is dat voor iemand anders helemaal niet. Ieder mens zit geestelijk en lichamelijk weer anders in elkaar. 3. Om van krotten paleizen te maken -zelfs in je slaap – lijkt mij een levenslang en niet hogelijk genoeg te waarderen talent!
Houwen zo, Ivan!
Zelf ben ik net begonnen het “unvollendete” Requiem van Mozart in te studeren…;-)
Fantastische muziek, maar wát een strenge godvrezende teksten. Zo’n laatste afscheid is eigenlijk absurd…
Dat wordt dus nog lekker lang oefenen om het zó mooi te zingen:
Aafje Heijnis: Bist du bei mir
https://www.youtube.com/watch?v=DPQoYElGhuQ
Je bent erg goed in het vertalen van metaforen. Dit stuk is prachtig, qua vorm en inhoud en ik deel jouw mening. Dank je!
Wat weer een rijk ‘stukje’
En als je niet kunt zingen; luisteren en in je op nemen. Kleur geven, transformeren, plaatsen, betekenis geven. Bijv. met behulp van zo’n versie: https://www.youtube.com/watch?v=0HDAu56Ur5w (Wende Snijders)
Is een droom niet als je spiegelbeeld? De spiegel geeft slechts weer, reflecteert. Een droom doet dat wellicht vanuit het onbewuste. De droom heeft geen betekenis, maar je geeft betekenis. Waar komt ie vandaan? Wat zegt dat over mij, over hoe ik ben en wie ik ben? Dromen kunnen prachtige inzichten geven. Dat blijkt maar weer uit deze aflevering van het weekboek: “De nabestaanden hebben recht op een transformatiefeest.” Prachtig, dank daarvoor.
Prachtig verhaal Ivan. Word in broeierig Jakarta ook geplaagd door mankerende airco en navenant heftige dromen.
Zal je er niet mee lastig vallen.
Overigens zijn de films van de Transformers mijn naughty pleasure
Een prachtig lied,maar blijf nog een tijd Ivan.!
Helemaal meegevoel met Dicks suggestie ‘Bist Du bei mir’ van Aafje Heijnis. Het moet iemand alleen w e l aanspreken… het is allemaal
zo betrekkelijk en variabel … smaak, associaties … Voor mij is het een van de mooiste, meest aangrijpende liederen die er is, en mooier dan zij kan niemand het zingen, lijkt mij, zelfs Kathleen Ferrier niet, die toch ook prachtig zong.
Mooi! Jouw stukjes zijn altijd: genieten!
Ivan,ik heb ontzettend veel aan jouw overpeinzingen gehad. Abel was mijn broer en op een bepaalde manier heb jij hem een stem gegeven, het was I detdaad geen prater….. ik heb hem nog kunnen vertellen dat ik van hem hou ( idd tegenw tijd) , maar ik dank jou voor het zuivere tijdsbeeld ( gelukkig tijdens mijn leven ietsje minder maar toch) . Ik wil nog toevoegen dat ik denk te weten dat mijn vader je mocht en ook bewondering voor je had…. echt. Dank voor je verhalen… ik volg ze, ans ( zus van Abel) met hem gong ook een deel van mijn verleden…….
Prachtig geschreven en ook erg mooie stof tot nadenken!