Op 19 januari 2016 werd Yisraël Kristal de oudste man ter wereld. Dat kan je zo maar ineens worden, als je het maar lang genoeg volhoudt. Yisraël Kristal is 112 jaar en even oud als de Japanse man die bijna de 113 haalde en tot de negentiende januari de oudste ter wereld was. Het gaat steeds sneller met die aflossing, hetgeen bewijst dat er steeds meer oude mensen zijn, maar dat er een glazen wand is waar we niet doorheen kunnen, ongeacht of we statinen slikken en met roken gestopt zijn. Het houdt gewoon ergens op en het lijkt erop of mensen zich dat maar heel moeilijk voor kunnen stellen, want onze apotheek staat in het teken van het eeuwig leven.
Yisraël was een Pool en eigenaar van een snoepfabriek. Als je zijn leven overziet besef je dat hij nog veel meer risicofactoren had dan de gemiddelde babyboomer die wanhopig het internet afspeurt om te ontdekken hoe je eeuwig blijft leven. Omdat hij Joods was kwam hij na de inval van Nazi Duitsland in Polen terecht in het getto van Lodz. Joods zijn is door de eeuwen heen een belangrijke risicofactor geweest, met meer gevolgen voor de levensverwachting dan een verhoogde bloeddruk of diabetes. Dat getto was uiterst ongezond, want zijn twee zonen overleden er. Hij en zijn vrouw werden vervolgens naar Auschwitz vervoerd, ook al iets dat niet bijdraagt aan een lang en gezond bestaan. Mevrouw Kristal kwam er om het leven.
Is het toeval of is het geluk? In 1950 emigreerde Yisraël Kristal naar Israël waar hij in Haifa ging wonen. Daar begon hij gewoon weer opnieuw: hij hertrouwde, kreeg een zoon en zette een snoepfabriek op. Hij zal het als mazzel hebben gezien dat hij alles overleefde en vervolgens over de Nazi’s triomfeerde door de oudste mens ter wereld te worden.
Als het geluk is, wat is dan het geheim om dat voor jezelf af te dwingen? Niemand weet het. Misschien heb je mazzel als de risicofactoren op jou niet zo’n grote invloed hebben. Zelf denk ik dat geluk ‘hebben’ minder interessant is dan gelukkig ‘zijn’. Wie gelukkig is leeft langer omdat je het leven neemt zoals het is, ontevredenheid niet aan je knaagt en daardoor bijvoorbeeld de stresshormonen die de balans in je lijf verstoren je niet in hun greep krijgen. Dat heeft als voordeel dat je jezelf niet hoeft te verdoven met alcohol, antidepressiva, nicotine. En is het eenmaal voorbij, nou ja dan is het zo. De teller stopt ergens. Voor een enkeling bij 112.
Wat weten we verder over de kansen om oud te worden? Mocht je het onderweg toch zwaar krijgen, zorg dan dat je de depressieve jaren – die tussen 45 en 60 – goed doorkomt, want die blijken het moeilijkst te zijn voor zowel mannen als vrouwen, maar voor mannen net een beetje meer. Tussen hun 65ste en 79ste zijn mensen het gelukkigst.
Het werkt in je voordeel om lang getrouwd te zijn. Zorg dus goed voor elkaar. Verlies van je partner leidt maar al te vaak tot verlies van je eigen gezondheid en hopla, daar ga je zelf ook. Waarschijnlijk zal je dan nooit 112 worden, maar dat wil je dan ook waarschijnlijk niet. Overleef je die geliefde partner vijf jaar en raak je gewend aan de eenzaamheid, dan nemen je kansen om oud te worden weer toe.
Waarom zou je echter zo oud willen worden in een kille eenzame wereld, waarin de mensen die je vertrouwd waren een voor een overlijden of alles vergeten – zelfs wie jij bent – en een mevrouw af en toe bij je langs komt om gezellig te praten die je niet kent maar wel moet betalen? Voor heel veel mensen is het op een gegeven moment mooi geweest. Waar is de uitgang? Die is er nog steeds niet. Al vanaf het moment dat mijnheer Drion vroeg een pil te ontwikkelen voor iedereen die eruit wil – en dat is heel gemakkelijk te verwezenlijken – wordt erover nagedacht, zonder dat het ook maar iets heeft opgeleverd.
Deze week heeft een commissie onder leiding van Paul Schnabel er weer een rapport over uitgebracht. In de Volkskrant staat wat er besloten is: “Euthanasie is geen uitweg voor mensen die hun leven voltooid achten en verder geen medische klachten hebben. Wel moet er meer aandacht komen voor ouderen met een doodwens. Ook moeten mensen beter worden voorbereid op acceptatie van ouderdom, moet eenzaamheid worden voorkomen en moet gezorgd worden voor welvaart en vergroting van de zelfredzaamheid.” Het NRC kopt dat euthanasie vooral niet door de familie moet worden uitgevoerd. Die familieleden moeten tegenwoordig alles, van de geldzaken regelen tot de billen van de steeds ouder wordende ouders schoonmaken, maar ze mogen zich niet bezig houden met de hartenwens van papa of mama.
Het is ironisch maar het enige dat de samenleving wel kan doen – je helpen bij een waardig afscheid – mag niet, maar een aantal onrealistische dromen zoals het voorkomen dat je eenzaam wordt en je welzijn verbeteren, daar mag je wel mee zoet gehouden worden. Ja dat zal wel, zo lang het maar geen geld kost. Ineens schoot me te binnen hoe de Bataks in Noord Sumatra vroeger omgingen met hun ouders die het einde naderden. Ze hielden zo van ze dat ze hun bejaarde ouders opaten. In beschrijvingen van dit gebruik valt te lezen hoe ze de botjes goed leegzogen om maar niets van de essentie van hun ouders te missen. Zo leefden ze door in hun familie. Wat een mooie eindbestemming voor ouderen waar uiteindelijk niemand raad mee weet. Pech voor wie geen familie heeft. Die moet dan maar 112 worden.