Een paar jaar geleden vroeg iemand me of ik de essays van Michel de Montaigne kende. Hij dacht dat het me aan zou spreken, omdat de Franse filosoof regelmatig over de dood heeft geschreven. Ik wist dat de Montaigne een zestiende-eeuwse schrijver was en kende een van zijn uitspraken uit mijn hoofd, omdat ik die zo geestig vond. “Het beste huwelijk is dat tussen een blinde vrouw en een dove man.” Nieuwsgierig geworden kocht ik ´De Essays´. Meenemen als ik met de trein ergens naartoe moest was onmogelijk door gewicht en afmeting van het boek. Het zwierf door ons huis en belandde uiteindelijk voorgoed op mijn nachtkastje. Het is geen boek dat je leest. Het is net als de bijbel. Je pakt het af en toe, slaat het ergens open en ´raadpleegt´ een stukje zodat je hersenen weer aan het denken gezet worden.
Deze week was ik erg in de war. Ik had de foto van het lijk van een meisje van een jaar of vijf in kleurrijke kleding drijvend in de Middellandse Zee gezien. Ik pakte het boek van Michel de Montaigne en las het hoofdstuk ´Filosoferen is leren hoe je moet sterven´, in de hoop daar de woorden te vinden om op een of andere manier toch betekenis te geven aan wat met het verstand niet te vatten is.
Voor mensen die weten dat hun leven bijna voorbij is omdat de dokter termen gebruikt zoals uitgezaaid, agressief, stadium vier, terminaal, is het boek heerlijk om te lezen. De Montaigne citeert bijvoorbeeld Seneca: “Het eerste uur dat het leven ons schonk, begon het al aan ons te vreten.” Het is een aftelsom. Elke dag die je leeft brengt je ook een dag dichter bij de dood. Wat je ook doet, daar verander je niets aan. Maar waar je wel iets aan kunt veranderen is wat je doet met dat leven. Ik heb gulzig geleefd, geen avontuur geschuwd en gedreven door nieuwsgierigheid ben ik nimmer tevreden geweest met wat ik tot aan de horizon kon zien. Als voor mij het belletje gaat om te laten weten dat het helemaal voorbij is, hoef ik nergens over te treuren.
Maar die foto van dat dode meisje, daar helpen geen woorden tegen en ik kan me er niet bij neerleggen. Een wreed afgebroken leven in feestkleren. Met haar verdwijnen de dromen die nooit uit zullen komen. De lach is bestorven op haar lippen. Het helpt niet te denken dat dit beeld de kracht heeft van de foto die Nick Ut van het Vietnamese meisje Kim Phuc dat vlucht na een napalmaanval op haar dorp maakte, het iconische beeld dat de verantwoordelijkheid voor het geweld in een land aan de andere kant van de wereld naar de huiskamers van de Amerikanen bracht. De kijkers van nu zijn doodmoe van de beelden en zetten liever The Kids Voice op.
Zelfs Cicero en de Montaigne zouden hier met een misselijk gevoel zoeken naar woorden die er niet zijn. Deze dood is zinloos omdat het leven eraan vooraf gaande weggenomen is en dat had zo gemakkelijk kunnen worden voorkomen. Wat doen we eraan? Vergaderen? Aan idioten het gevoel geven dat het een migratieprobleem is en niet een misdaad om toe te zien als kinderen uit de boot vallen en er vrijwel niemand is die ze wil redden?
Ik verdraag het niet dat ik tussen onverschilligheid leef, dat mensen twitteren dat het weer een migrant minder is die ´we´ niet vijftig jaar hoeven te voeden, dat ik in de krant lees dat er mensen zijn die de foto als screensaver op hun computer hebben.
Een kind van vijf met de potentie een kunstenaar, een geleerde, een rechtvaardig politicus te worden.
Gevlucht uit een land in oorlog, uitgebuit door mensensmokkelaars en weggehoond door volgevreten mensen die niet mee willen werken aan beschaafde oplossingen om de mensen op zinkende schepen te redden en mochten ze toch het droge halen hen een bed en een dak weigeren.
Het vreet aan me en het gif van de onmenselijkheid waarvan ik getuige moet zijn heeft meer greep op me dan de kanker ooit op me heeft weten te krijgen. Dit is de kanker van onze samenleving. Dertig jaar geleden dienden zich de eerste verschijnselen aan, maar de dokter herkende de kwaadaardige aard van de xenofobie en het egoïsme niet, zodat we te laat waren om het gezwel uit te snijden. Vergeefs wordt het nu behandeld met roesmiddelen en pornografie. Intussen zaait het alleen maar verder uit.
Ondanks mijn versleten heup zou ik de vermaledijde kankerberg in Frankrijk op willen fietsen voor iets dat echt belangrijk is en onderweg woorden proberen te vinden die verder gaan dan klootzakkennnnnnn, verdommmmmme. Om dan met allen die meegereden hebben of te voet omhoog zijn gekomen keihard te schreeuwen naar mijn vijfjarige kleindochter Katelijne en alle goed willende burgers onder aan de berg: ”De kanker is overwonnen. Meisje in je mooie kleren, je hebt de dwazen de ogen geopend.”
Beste Ivo,
Dit is zóóó waar! Voor mij echt uit het hart gegrepen. Wat gaan we er aan doen? Den Haag bestormen?
Hug, Jops
Indrukwekkend! Dank je wel
Dank u voor dit prachtige stuk.
Wat prachtig geschreven !
Een column die goed doet en woorden geeft aan mensen die niets mogen/kunnen zeggen -en aan mensen die machteloos toezien hoe deze kanker voortwoekert en niets kunnen doen.
Een column die de waarheid ontbloot voor mensen die zwijgen en voor de mensen zonder gezicht.
Jouw verhaal heeft mij zeer aangegrepen, indrukwekkend. De onmacht is groot.
Dank u wel. Ik ben er even stil van. Zelf met het gezin gevlucht. Andere tijden? Neen!
geraakt!!
misschien verzeild raken in mijn zelfgemaakte muziek?
https://www.youtube.com/watch?v=_ufpi5AfD58&list=UUYhRum9iFO2IW24NMQ3U_2Q&index=22
sterkte!!
Dank voor je aangrijpende verhaal het heeft mij diep geraakt en verwoord goed de gevoelens die ik heb in deze….
Wat een herkenbare woede, knap dat je dit in woorden weet te vangen!
Dank je wel. Herkenbaar.
Beste Ivan,
je hebt kunnen verwoorden wat ik niet heb kunnen doen, dit stuk raakt me tot het binnenste van mijn ziel..bedankt
Trieste waarheid, mooi geschreven
Ja Ivan je bent erg in de war. Het is verschrikkelijk wat jij en ik te zien krijgen. Zo’n kind alsof het slaapt drijvend in de Middellandse Zee. Maar ik vind het niet eerlijk als je de individuele Westerling daar verantwoordelijk – volgevreten of ook niet wetend hoe hij de rekening van leven moet betalen – voor stelt. Uitgezonderd de gekken die van die misplaatste opmerkingen plaatsen zijn heel veel mensen geschokt over wat er onder hun ogen gebeurd. Vreselijk om te moeten toe zien en niet te weten hoe te helpen. Het lijden van de moderne mens van nu met al die mogelijkheden om alles te volgen.
Ooit zat ik versteend voor de TV zag hoe Hutu’s de Tutsi’s met enorme kapmessen achterna zaten en doodde. Mijn toen tienjarige zoon zei: “Mama wij horen dit helemaal niet te zien.” Wat hij mij duidelijk maakte was, dat zolang de mensheid bestaat dit soort gruwelijkheden plaats vinden, maar heel lang hebben wij daar mee kunnen leven omdat we het niet tijdens het ontbijt op ons bordje geserveerd kregen. Nu mag/moet ik ernaar kijken. Me schuldig voelen zonder dat ik over de middelen beschik om ook maar iets te doen. Kijk dat vind ik niet eerlijk.
Beste Adriana, lees jouw reactie nog eens en probeer zelf te lezen wat er in relatie tot het stuk van Ivan niet klopt. Lukt het? Goed zo! Lukt het niet? Blijven denken en werken aan zelfreflectie!
Beste Menno, lekker gemakkelijk zo’n non-reactie. Net zo als alle reacties hierboven. Iedereen is gegrepen door het verhaal van Ivan. Kennelijk is niemand gegrepen door de feiten die plaats gevonden hebben. Over zelfreflectie gesproken. Zoals de meeste dingen gaat het niet in het leven om waar of niet waar! Dat soort discussies zijn zinloos en stomvervelend. Als jij vindt dat mijn mening /visie niet klopt in relatie tot wat Ivan schrijft, dan zou je dat op zijn minst moeten beargumenteren en wie weet kan ik daar dan nog wat van leren.
groet
hier in de VS, hebben we de kwestie waar ouders van kinderen zullen inhuren mensenhandelaren om hun kinderen te smokkelen naar de Verenigde Staten om de horror die de Zuid-Amerikaanse landschap plagen te ontsnappen, om hun kinderen een beter leven te geven, zodat we onszelf afvragen of wij in braak de wet of mededogen tonen.
Waar ik op doel is dat jij het op jezelf gaat betrekken terwijl het over de vluchtelingen gaat. Jij kan niets doen maar wordt er mee geconfronteerd en dat vind jij niet eerlijk. Zoveel doden dat is pas niet eerlijk.
Beter een te late dan geen reactie. Menno lees het verhaal van Ivan nog eens goed. Het stuk gaat niet over vluchtelingen alleen zoals je stelt. Neen het gaat over hoe Ivan het beleeft. Wat het met hem doet – nog erger dan kanker – de onverschilligheid van mensen om hem heen. De ontmenselijking van mensen omdat ze niet meer menselijk reageren. Het is precies wat ik in mijn reactie onder worden breng. Er zijn omstandigheden, situaties waarin mensen niet zouden moeten verkeren of waarvan ze machteloos getuige moeten zijn. Dat kan je niet aan. Daar raak je van in de war. Misschien is dat een verklaring voor waarom mensen gaan wegkijken.
Verder vraag ik me af waarom jij als een Dominee op mijn reactie antwoordt ipv op het verhaal van Ivan? Een beetje interessant doen over mijn rug heen zonder zelf een standpunt in te nemen. Heb je wel een standpunt?
groet Sa
“Gevlucht uit een land in oorlog”
Dat hoeft niet het geval te zijn; vluchtelingen uit Ghana, Gambia, etc. vluchten niet voor oorlog, maar voor meer geld. Niet dat dat het minder erg maakt overigens…
http://www.volkskrant.nl/buitenland/in-ghana-zie-je-waarom-europa-blijft-lonken~a3979971/?akamaiType=FULL&__gda__=st=1430117728~exp=1430117738~acl=%2fbuitenland%2fin-ghana-zie-je-waarom-europa-blijft-lonken~a3979971%2f%3fakamaiType%3dFULL%26__gda__%3d%2a~hmac=d41407d82683e8aa5b6c4a26e00560a258a4c5c69f87d471a711d1f6fb56e478
Sprakeloos hoe je het beschrijft. Hoe bestrijden wij de ergste kanker van de onmenselijke samenleving, dat zal nooit lukken ………….. Tot dat het echt dichtbij komt, …………. gaan wij -wat- menselijker worden en gaan onze ogen echt open?.