Ze was een jaar of zestig en had borstkanker gehad waaraan ze met succes behandeld werd. Maar als eenmaal het woord ´kanker´ is gevallen blijven we op onze hoede en zijn angstig dat het terugkomt. Zo ook haar dokter in het Zweedse Gävle ziekenhuis waar ze behandeld werd. Hij zag gezwellen in de lever en andere organen opkomen. Bestraling, prednison en chemotherapie volgden snel, zonder veel resultaat. Bij elkaar onderging de vrouw gedurende twee jaar chemo. De achteruitgang van haar gezondheid zal daar wel aan te wijten zijn geweest, want door de kanker kon het niet komen. Na die twee jaar behandeling ontdekte men namelijk dat ze helemaal geen kanker had. “Het spijt ons vreselijk,” liet een woordvoerder van het ziekenhuis weten. “We zouden willen dat het niet gebeurd was.” De PR medewerker van het Gävle ziekenhuis is niet bepaald een Shakespeare.
Nu heb ik sowieso het gevoel dat Scandinavië een vreselijk gevaarlijke omgeving moet zijn. Na het volgen van enkele seizoenen van de meest uiteenlopende Scandinavische series, variërend van Millennium en The Killing tot The Bridge, ben ik er wel achter dat daar het aantal moorden op kinderen en jonge vrouwen het hoogste ter wereld moet zijn. Ik kan me niet voorstellen dat het dan in de ziekenhuizen allemaal geweldig veilig is. In het zelfde bericht over Zweden las ik namelijk dat eerder dat jaar bij een 30-jarige vrouw het hele heupgewricht er per ongeluk uit was gehaald. Ik hoef niet zo nodig naar Kopenhagen of Stockholm.
Aan de andere kant weten we ook dat het in andere landen erg gevaarlijk kan zijn een ziekenhuis in te gaan. in de Verenigde staten overlijden jaarlijks 98.000 mensen door te voorkomen incidenten in ziekenhuizen. En In Nederland? Tjibbe Joustra van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid meldt dat in ons land jaarlijks zo’n 2000 mensen in ziekenhuizen sterven ten gevolge van fouten. Bovendien lopen zo´n 38.000 patiënten onnodig ernstige medische schade op.
Dat betekent dat wie vaak in een ziekenhuis moet zijn dus verhoogd risico heeft slachtoffer te worden van al die goede zorg voor ons. Wij kankerlijers mogen wel uitkijken. Je blijft er de rest van je leven vaste klant.
Zou Ivan Illich een klein beetje gelijk hebben gehad? Voor ik zijn boek ´Medical Nemesis´ las had ik ´Ontscholing van de Maatschappij´ verslonden. In die tijd zei je nog maatschappij en niet samenleving, maar tegenwoordig letten we beter op onze woorden. Als je ´maatschappij´ zegt verdenken ze je al snel van het lidmaatschap van een ondergrondse Marxistische terreurcel. Dus sorry voor de titel. Die is niet van mij. Illich beweerde in dat boek dat als kinderen op school een hoop niet ter zake doende dingen moet leren om ze op jonge leeftijd al te socialiseren en voor te bereiden op een rol als brave consument, ze vervreemden van de basiszaken van het overleven: wat je moet eten als je gezond wilt blijven bijvoorbeeld. Ik vond het een verrassende kijk op het schoolsysteem. Zo had ik het nooit bekeken.
In ´Medical Nemesis´ herhaalt Illich het kunstje met de gezondheidszorg. Steeds meer ´normale´ aspecten van ons dagelijks leven worden gemedicaliseerd – geboorte, sterven, rust, rouw, stress, omgaan met risico´s – waardoor mensen analfabeten worden als het op gezondheid en het baas blijven in hun eigen leven aankomt. Dat maakt ze afhankelijk van een zorgstelsel dat steeds duurder wordt. Ze belanden daardoor uiteindelijk steeds vaker in spreekkamers en ziekenhuizen waar fouten gemaakt worden en uiteindelijk is er een zorg gecreëerd die ziek maakt en niet gezond.
Op zulke ideeën valt natuurlijk van alles af te dingen, maar welles-nietes argumentatie is niet zo relevant. Je kunt ook aan zelfonderzoek doen en bekijken of en waar die ideeën aansluiten bij de realiteit waarmee we in het zorgstelsel te maken hebben. Een idee is tenslotte een idee en geen beschrijving van de werkelijkheid, maar het kan wel een waardevolle gedachte zijn om te overdenken.
Zelf heb ik wel wat conclusies getrokken en heb mijn werk ingezet op het alfabetiseren van mensen die de zorg gebruiken, zodat ze zelf kunnen meedenken over risico´s die ze lopen en of ze die wel willen nemen. Ik denk namelijk dat we niet moeten wachten tot er een Sarah Lund – de politievrouw uit The Killing – komt om de problemen op te lossen. Met gezondheidsvoorlichting die mensen nog meer in de armen van de zorg moet drijven heb ik ook weinig affiniteit. Nee, mondigheid. It takes two to tango
. Het waren allemaal ideeën uit de tijd dat ik jong was en die ben ik redelijk trouw gebleven. Nu ik zelf prostaatkanker heb en er niet helemaal aan ontkom om af en toe met mijn uroloog te overleggen wat ik moet doen, zie ik hoe moeilijk die tango met de zorg is. Het gaat om het afwegen van potentiële voordelen tegen waarschijnlijke risico´s. Het gaat om schipperen tussen heftig bediscussieerde wetenschappelijke onderzoeken en emoties. Tussen kokervisie en hoop dat alles in orde komt. Wat ik wel weet en besloten heb, is om wat er ook gebeuren zal, ik nooit naar het Gävle ziekenhuis ga.
Recent Comments