Als ik terugkijk op mijn leven en probeer te begrijpen wat me gemaakt heeft tot wie ik ben, kan ik daar de vinger niet op leggen. Elk mens wordt geboren en komt in beweging. We gaan van baby naar sterfbed, maken daartussen van alles mee. Ik vertrok vanuit een schoolbank waar me geleerd werd dat als je goed je best doet je tot de uitverkorenen zult behoren en dat God over je waakt. Samen met de tafels van vermenigvuldiging en de grammatica van een taal waar je je leven lang mee moet proberen de orde in je leven te bewaren,  belandde dat in mijn onbevangen geest.

Tot ik op een gegeven dag besefte gevangen te zijn in een netwerk van wat mensen voor mij bedacht hadden en ik vroeg me naarmate ik ouder werd af waar de uitgang was, zodat ik eindelijk voor mezelf kon beginnen. “There must be some way out of here, said the joker to the thief. There’s too much confusion, I can’t get no relief “, dichtte de poëet die deze week hoorde dat hij de Nobelprijs voor literatuur van 2016 krijgt en voor alles wat er in ons leven gebeurt wel een lied heeft geschreven. Maar nee, dit is het leven waarin we opgesloten zitten. Dit leven is het, en dit is de reis die we maken. Er zijn geen uitwegen en we moeten verder, verwarring of niet. Het enige dat ons te doen staat is bij elke grens die we over steken te besluiten welk deel van de bagage we mee moeten nemen.

Vanaf dat moment probeerde ik mijn leven zelf vorm te geven door de muziek waarnaar ik luisterde en de boeken die ik las. Ik slokte de woorden op die licht gaven bij de zoektocht en voelde aversie tegen taal die de waarheid verdraait. De rest leerde ik van het leven zelf, daar waar je werkt, waar je vecht, waar je liefhebt. Je oefent, zet de stem op van de persoon die je denkt te zijn, lacht erbij alsof je al jarenlang bent wie je bent, kleedt je op de manier die bij je karakter hoort. Mensen reageren op je en als je ze aardig vindt, stel je je  spel een beetje bij, maar soms zet je je juist af en wordt het overacting. Zo leer je om het enige dat ertoe doet – de liefde en de dood – een plaatsje te geven, zodat het allemaal een overzichtelijke autobiografie wordt waarin jij blij bent de hoofdrol te hebben gekregen.

Na 45 jaar huwelijk – met alle hoogte- en dieptepunten – heb ik geleerd dat het voortdurende gesprek met iemand die belangrijk voor je is, in wiens ogen je waardering zoekt, naar wiens oordeel je verlangt, de beste manier is om jezelf te ontwikkelen. Dat geldt in ieder geval voor mij. Er is daardoor een focus en een toets voor je gedachten, je ogen, je oren, je tong. Mijn hele leven ontvouwde zich in de interactie met haar. Heb je niet het geluk iemand te vinden die een rol wil spelen in jouw leven, dan zijn er al die andere mensen die hulplijnen uitgooien om jou in leven te houden. Ze houden je zenuwbanen actief, zodat je moet blijven reageren op de wereld om je heen, zodat het meer is dan de ochtendplas, de stoelgang en de vraag wat we vandaag zullen eten, net zo lang tot alles het zelfde smaakt.

Naarmate het besef groter wordt dat ik in de verte ergens het eindstation meen te kunnen zien, denk ik vaker na over wat ik in mijn leven heb gedaan. Ik weet dat ik niet de beste dokter was, dat ik niet de beste schrijver was, dat ik niet de beste fotograaf was, dat ik jammer genoeg ook niet altijd de beste echtgenoot was, maar ik ben wel het beste geworden wat ik bereiken kon met de bagage die ik meetorste. Dat wel.

Soms, als ik lezingen geef over kanker, de dood, het leven en voor een groep mensen sta die ook het gevoel hebben in de buurt te zijn gekomen van de laatste halte, laat ik een fragment  zien uit de film Young@Heart. In die film wordt een koor van ouderen en zeer ouderen gevolgd. Ze hebben hartproblemen, versleten longen en kanker, maar ze zingen nog. Het koor geeft een voorstelling in de County Jail in Hampstead, New Hampshire. Voor de veel jongere gevangenen zingen ze Bob Dylan’s ‘Forever Young’. Het is een prachtig gedicht over het leven en het tweede couplet gaat als volgt:

May you grow up to be righteous
May you grow up to be true
May you always know the truth
And see the lights surrounding you
May you always be courageous
Stand upright and be strong
May you stay forever young
Forever young, forever young
May you stay forever young.

De eeuwigheid is niet interessant op onze levensreis. Een jong en open hart is genoeg en dan zien we wel wanneer we uitgezongen zijn.