Vier jaar geleden liep ik door Haarlem met de opdracht om een goedkope slagroomtaart voor de verjaardag van Helena te kopen. Op haar verlanglijstje stond een paard en verder niets. Vermoedelijk besefte ze dat het een onmogelijke wens was, dus toen we hoorden dat ze wel eens met haar gezicht in een taart zou willen besloten we dat in ieder geval die wens vervuld moest worden. Die middag dook ze erin. Met een wit lachend gezicht kwam ze weer omhoog en likte haar lippen af. “Dit is de eerste keer dat ik met mijn gezicht in een taart ben geweest.” Ik heb het gefotografeerd want eerste keren zijn de markeertekens voor ons leven. Ze moest het roepen om boven haar vriendinnetjes uit te komen. Er is een eerste keer voor alles. Deze week werd ze negen jaar en er stonden vijf taarten op tafel. In geen daarvan is ze met haar hoofd neergedaald, want sommige eerste keren doe je maar eens. Dat ze in een keer alle kaarsjes uitblies heb ik niet gefotografeerd.

Ze had de nacht voor haar verjaardag slecht geslapen, want elke verjaardag is weer een spannende aangelegenheid. Wie zouden er op bezoek komen en wat zullen ze meebrengen? Cadeaus op kinderverjaardagen zijn zo belangrijk.

Ik keek het meest uit naar wat mijn vader speciaal voor mij kocht. Elk jaar leverde hij het bewijs dat hij me beter dan wie ook kende en had altijd als eerste begrepen waar ik aan toe was. Niemand anders wist dat en elk jaar genoot ik meer van de spanning waarmee hij naar me keek terwijl ik zijn geschenk uitpakte. Plastic vliegtuigjes die je zelf in elkaar moest zetten. De Super Sabre. Hoe kon hij weten welke type ik precies wilde? Later mijn eerste boek met verhalen van Tsjechov. Zelfs op mijn twintigste wist hij me nog te verrassen met een boek met posters van de Cubaanse revolutie. Hij was over zijn lidmaatschap van de VVD heen gestapt en had zijn liberale vaderhart laten spreken.

Eerste keren. Ik ben in een fase dat laatste keren zich meer aan me opdringen. De laatste keer dat ik gerend heb en definitief afscheid moest nemen van mijn renschoenen en zelfbeeld als onverwoestbare atleet ligt achter me. Gewoon lopen valt me al zwaar. Ik loop mank en kan dat niet meer verborgen houden. De laatste keer dat ik gewoon liep is al langs geflitst en ik heb me erbij neergelegd dat mensen me steeds vragen “heb je iets aan je been?”. Ik probeer me te herinneren wanneer ik me nog onbevangen voortbewoog. Gaat het Marion en mij lukken om nog een boek te maken over reizen door Indonesië? Als het lukt, wordt het dan ons laatste boek? En wanneer weet ik of ik mijn laatste bezoek aan mijn lievelingsplekken in dat land heb gebracht? Gebeurt het nog een keer of wordt het reizen op een dag zo´n zware opgave dat ik ervan af moet zien en dat ik me niet meer probeer te herinneren wanneer ik voor het eerst vloog, maar voor de laatste keer?

Tijdens de laatste warme dagen van de zomer zitten we aan een grote tafel en eten met familieleden, terwijl de kinderen op het grasveld rennen. Hun lach klinkt van ver. Veel vrolijke kleuren op tafel om ons hart te laten gloeien en witte wijn omdat het hoort bij zomerse dagen. We beseffen dat het de laatste warme dagen van dit jaar zijn. Hoewel je dat nooit zeker weet. Er kan altijd nog eentje in oktober komen. Af en toe komt een van de meisjes met een schram of bult waar ijs op moet. Van ijs gaat alles over. Ze gaan te laat naar bed, maar dat hoort bij laatste zomeravonden en ik vraag me af of ik volgend jaar weer aan zo´n tafel met mensen zit. Ik heb gekookt en zie dat mijn gasten genoten hebben, hef mijn glas met witte wijn en zeg “op het goede leven”, een cliché dat alleen ik mag gebruiken.

Er komen vast nog wel een paar jaar, net als verjaardagen. Dit jaar heb ik voor Helena haar eerste kunstboek gekocht. Een loodzwaar boek met foto´s van bekende kunstwerken. Ze is creatief en altijd bezig de wereld mooier te maken. “Dit is een boek waarin je mag schilderen en tekenen over die foto´s heen,” zeg ik. “Knip maar leuke stofjes uit en kleed de mensen in de schilderijen er maar mee aan. Je mag doen wat je wilt om het boek leuker te maken.”

Met kunst moet je spelen, het beleven er iets mee doen. Je moet je er niet door laten intimideren, maar er gebruik van maken voor wat je eigen verbeelding wil.

“Maak er maar gewoon iets volkomen anders van,” zeg ik tegen Helena.

Het is een natuurwet: wat oud is moet plaats maken voor iets nieuws.